Çocukluk Çağında Astım

Astım genetik yatkınlık zemininde kişiye ait faktörlerle çevresel faktörlerin etkileşimi sonucu oluşan bir hastalıktır. Hastalığın temeli,  havayollarında daralmaya bağlı hava akımında kısıtlılıktır. Buna bağlı olarak kişilerde tekrarlayan hışıltı, nefes darlığı, göğüste sıkışma hissi ve öksürük olur. Astımın en önemli özelliklerinden biri bulguların değişkenliğidir. Kalıcı olarak hava yolu akımı bozulmaz. Tedaviyle veya bazen de kendiliğinden bulgular geriler.

Astımın başlangıç yaşı hastaların %30’unda 1 yaş civarında olup, %80- 90’ında da ise ilk belirtiler 4-5 yaşından önce ortaya çıkmaktadır. Diğer alerjik hastalıklarda olduğu gibi sıklığı giderek artmaktadır. Bu artıştan hava kirliliği, daha çok kapalı alanlarda vakit geçirmek, ev içi ve ev dışı hava kirleticilerine (kimyasallar, parfümler, vb.) maruz kalmak, fast food beslenme, obezite ve enfeksiyonlar sorumlu tutulmaktadır.

Astımı tetikleyen faktörler nelerdir?

Astımlı çocukların hava yolu diğer çocuklara göre daha duyarlıdır. Polen, ev tozu akarı, küf mantarı, hamam böceği, evcil hayvan tüyü gibi alerjenlere maruziyet, kimyasal kokular, soğuk hava, sigara dumanı, hava kirliliği solumak ve stresle astım tetiklenebilir ve belirtiler ortaya çıkar.

Astımın belirtileri nelerdir?

Çocuklarda en sık belirtisi öksürüktür. Astım öksürüğünü diğer öksürük nedenlerinden ayıran özellikleri bulunur. Tekrarlayıcı, nöbetler şeklindedir, daha çok gece veya sabah karşı olur, çok gülme veya ağlama, eforla kötüleşir, şikayetlerin olmadığı dönemler vardır ve mevsimsel değişkenlik gösterebilir. Öksürüğe; hışıltı, nefes darlığı, göğüste sıkışma hissi, göğüs ağrısı eşlik edebilir. Her astımlı çocukta bulgular ve hastalığın seyri farklıdır. Her öksürük ve hışıltı da “astım” değildir.

Ne zaman astım düşünülür?

1. Üst solunum yolu enfeksiyonuna ait bulgular 10 günden uzun sürüyorsa
2. Yılda üçten fazla hışıltı atağı geçiriyorsa ya da geçirdiği ataklar ağır ise
3. Enfeksiyonlar arası öksürük devam ediyorsa
4. Alerji testlerinde duyarlanma saptanmışsa
5. Atopik Dermatit varsa
6. Besin alerjisi varsa
7. Ailede astım varsa

Çocuklarda Astım Tanısı nasıl koyulur?

İlk basamak aileden alınan detaylı öyküdür. Astım kontrol altındaysa hastanın muayene bulguları normal olabilir. Hastalığın ve krizin ağırlık derecesine göre de bulgular değişir. Solunum fonksiyon testleri ile akciğer hacimleri 5 yaşından büyük çocuklarda ölçülebilir. Hem tanıda hem takipte solunum fonksiyon testlerinden faydalanılır.

Astım hastalarının nerdeyse %80’i alerjik astımdır. Bu nedenle bu hastalara alerjik değerlendirme yapılmalıdır. Alerji testi olarak deri prick testleri veya kandan alerjenlere özgü antikor ölçümleri yapılabilir.

Astımda Tedavi

İlk basamak sağlıklı yaşamdır. Bu amaçla taze sebze, meyve tüketimi, düzenli egzersiz, fast food tarzı gıdalardan uzak durmak, kilo fazlalığı varsa kilo verme önerilir. Belirtilerin ortaya çıkmasına neden olan faktörlerden kaçınma gerekir. Alerjenlere maruziyet azaltılmalıdır. Yatak çarşafları haftalık değiştirilmeli ve yüksek ısıda yıkanmalı mümkünde güneşte kurutulmalıdır. Peluş oyuncaklar, battaniye, halı gibi toz tutan ve yıkanamayan eşyalar azaltılmalıdır. Polenlerin yoğun olduğu sabah saatlerinde ev havalandırılmamalı, camlar kapalı tutulmalıdır. Dışardan gelince kıyafetler değiştirilmeli mümkünse duş alınmalıdır. Ev içi solunan havanın temiz olmasına özen gösterilmelidir. Sigara içilmemeli, deterjan, yemek, parfüm kokusu olmamalıdır.

İlaç tedavisinde amacımız astım kontrolünün sağlanmasıdır. Gece astım nedeniyle çocuk uyanmamalı, günlük aktiviteleri sorunsuz yapabilmeli, kurtarıcı ilaca ihtiyaç duymamalı ve atak geçirmemelidir.

Astım tedavisinde kullanılan ilaçlar iki ana gruba ayrılır. Birincisi atakların olmasını engelleyen kontrol edici ilaçlar, diğeri de ataklar sırasında kullandığımız kurtarıcı ilaçlar. Kullanılan ilaçlar genelde solunum yoluyla alınan spreyler veya nebuller şeklindedir. İlk tercih aracı tüple alınan sprey şeklinde ilaçlardır. Eğer çocuk bu şekilde ilaç alamıyorsa nebul şeklinde ilaçlar tercih edilir.

İzlemde hastanın verilen tedaviyi önerilen dozda uygun inhaler teknik ile aldığı kontrol edilir. Akciğer fonksiyonları bir önceki kontrolü ile karılaştırılır. En iyi kontrolü sağlayacak en düşük ilaç dozu bulunmalıdır. Hastanın belirtileri yeterli süredir kontrol altında ise doz düşülür, kontrol altında değilse arttırılır veya ilaç eklenir.

Astım tedavisinin yan etkisi?

Astımda kullanılan ilaç dozları genellikle yan etkiye yol açmayacak düzeydedir. Ancak ilaçları doğru doz ve doğru teknikle kullanmak önemlidir.

Aşı tedavisi (İmmünoterapi)

Doğru hastaya doğru aşı uygulanırsa, astım hastalığının gidişini değiştirebilen tek tedavi yöntemidir. Bu tedavi yöntemi mutlaka Alerji Uzmanı hekimler tarafından uygulanmalıdır.

Astımlı çocuklar spor yapabilir mi?

Astımlı çocukların düzenli spor yapmaları önerilir. Hangi spor dalına ilgi duyuyorsa o sporu yapabilir. Özellikle yüzme, yoga, pilates, masa tenisi, yürüyüş, bisiklet, jimnastik önerilen spor dallarıdır. Ülkemizde ve dünyada birçok astımı olan profesyonel sporcu bulunmaktadır.